Lezers schrijven: 'Niets is wat het lijkt' bij het kandelaberen van bomen rondom de Witte Kerk

de opdracht tot snoeien namens het college van B&W had gegeven. Kandelaberen geldt als een zware vorm van snoeien, en de bomen zijn ook behoorlijk gekortwiekt, bijna alsof het knotwilgen zijn. Het gaat hier echter om zilverlinden.

Kandelaberen
Voor de volledigheid volgt hier een definitie van dit voor menigeen waarschijnlijk onbekende begrip. Kandelaberen: snoeitechniek, waarbij de takken van een boom afgezaagd worden, waardoor de boom het uiterlijk krijgt van een kandelaar of kandelaber (klik hier). Gezien de zwaarte van de ingreep wordt kandelaberen niet snel ingezet. Ook zijn aan succesvol kandelaberen (klik hier) bepaalde voorwaarden verbonden.

Nut en noodzaak
Mocht het snoeien u zijn ontgaan, kijkt u zelf bij de kerk of de gesnoeide bomen daadwerkelijk de vorm van een kandelaar hebben gekregen. Het gaat om twee exemplaren bij lunchroom Arthur en één tegenover hotel restaurant Het Wapen van Noordwijkerhout.

Het snoeien van de drie linden heeft voor enige commotie gezorgd; niet alleen onder burgers, ook bij enkele politici. Velen klagen erover dat het resultaat niet mooi is. Hoe dat ook zij, van belang is ook of de ingreep noodzakelijk was, wie er baat bij heeft en om welke reden. Dit stuk probeert op deze vragen een antwoord te geven, en zal op het eind ook zelf een aantal vragen opwerpen.

Wat vindt de vakman?
De meningen over de gesnoeide bomen buitelen over elkaar heen en zijn vaak kritisch. Voor deskundiger meningsvorming is voor dit artikel willekeurig een aantal mensen uit het veld benaderd. Maar ook hier valt op dat allen, die bereid waren zich te uiten, negatief over het geleverde snoeiwerk oordelen. Hieronder volgt een inventarisatie van de gegeven opinies:

-Bij het snoeien bepaalt de mate waarin de boom aangetast is hoeveel je snoeit. Op het plein hoeven de goede bomen niet gesnoeid te worden, en bij de slechte bomen volstaat correctief snoeien van de kroon.

-Als je snoeit, doe dat dan bij alle bomen. Doe het uniform, dan houd je het totaalbeeld intact. De gemeente heeft geen visie inzake het dorpsaanzicht.

-De bomen zullen weer uitlopen, maar de nieuwe takken zullen zwakker aangehecht zijn en er sneller uitwaaien bij een storm. En in de loop van de tijd zal vervolg-snoei noodzakelijk zijn. Bovendien moet je uitkijken met te grote snoeiwonden; hoe groter de wond, des te groter de kans op inrotting en infecties op die plek.

-Linden kunnen wat hebben en gaan niet snel dood, maar dit is mismaken van bomen.

-Waarom heeft men bij de gemeente niet gehandeld naar het rapport dat men zelf heeft laten opstellen? Daarin wordt gesteld dat er geen veiligheidsprobleem is en snoeien dus niet nodig is. De zwakste bomen dienen hooguit te worden getopt.

-Bij snoeien moet je, om vorm te behouden, voldoende takken overhouden; dit is mutileren van bomen.

Afwegen van belangen
De geraadpleegde deskundigen vinden de gesnoeide bomen niet goed behandeld. Verantwoordelijk wethouder Knapp maakt later tijdens vergaderingen een paar keer de opmerking dat de bomen zijn gesnoeid ‘volgens de regelen der kunst’. Dit wordt dus niet door iedereen gedeeld. Bovendien wordt geconstateerd dat het al verbrokkelde beeld op het plein met betrekking tot de bomen verder aan uniformiteit heeft ingeboet. Het beeld dringt zich op dat bij het snoeien het wel en wee van de bomen, en het dorpsaanzicht, niet centraal hebben gestaan.

Commissie Ruimte en Wonen
Ook in de politiek kwamen de tongen los. Om te beginnen in de commissie van de gemeenteraad die erover gaat, de commissie Ruimte en Wonen; en later opnieuw in de raad zelf. Tijdens de vergadering van 15 april (klik hier) werd over de snoeioperatie op het plein navraag gedaan door een “onaangenaam verraste” Leon Floor (3:30). De PvdA-voorman had zich eraan gestoord dat het college op eigen gezag de bomen had laten snoeien, ook “bij bomen van voldoende kwaliteit”. Floor kreeg bijval van CDA-fractievoorzitter Beugelsdijk (5:00), die hoveniers citeerde die zich hadden afgevraagd wie er in hemelsnaam in het voorjaar, als de bomen nog moeten gaan uitlopen, gaat snoeien, terwijl het snoeiseizoen loopt van november tot maart.

Overlast van vogels
Wethouder Knapp (VVD) antwoordde (5:45) dat het seizoen weer is aangebroken dat men buiten kan zitten en dat er veel klachten waren gekomen van exploitanten over de vele vogels in de bomen: die bemoeilijken het buiten zitten in verband met de uitwerpselen. Men wilde via snoeien dat probleem “getackled” zien voordat de periode van mooi weer aanbreekt. “Er is gevraagd de bomen te verwijderen, maar dat hebben we niet gedaan.”

De wethouder had “nog niet gekeken naar de uitvoering”, maar nam aan dat het kandelaberen “via onze ambtelijke dienst volgens de regelen der kunst is gebeurd” (6:46). Het kandelaberen is overigens uitgevoerd door aannemingsbedrijf Sporto.

Knapp benadrukte verder het belang van toerisme voor horecabedrijven in het centrum, waarbij hij de twee ondernemingen noemde die om ingrijpen hadden gevraagd: “De reden [van het snoeien] was om het mogelijk te maken dat het toerisme en de recreanten die wij graag willen dienen, dat die de mogelijkheid hebben bij deze twee bedrijven, het gaat om Het Wapen van Noordwijkerhout en Arthur, om die netjes te bedienen.”

Gemeenteraad
De fractievoorzitter van de PvdA nam hier geen genoegen mee en kwam in de raadsvergadering van 30 april (klik hier) op de kwestie terug (23:55): “Drie bomen zijn tot op de stam teruggebracht”, “volgens wethouder Knapp op verzoek van een tweetal ondernemers ter plekke”. Ook de wijze waarop de ingreep was gebeurd had wrevel opgeroepen, Floor sprak op gezag van een hovenier van “mismaken van die bomen” in plaats van “kandelaberen”. Hij eindigde met twee vragen: of wethouder Knapp tevreden was over “het effect van zijn beslissing”, en waarom het college besloten heeft toch de zaag in die bomen te zetten in plaats van dat eerst met de raad te bespreken.

“Exotische linden”
Dat het resultaat van het snoeien wellicht in het college van B&W niet bij iedereen in even goede aarde was gevallen kan worden afgeleid uit de bijdrage aan het eind van de discussie (28:18) van de voorzitter van de vergadering, burgemeester Goedhart (CDA). De burgervader leek voor de zekerheid nog even bij wethouder Knapp na te gaan hoe het zit met diens bomenkennis: ”U weet toch dat het geen knotwilgen zijn?” “Linden”, verzekerde Knapp droogjes. “Exotische linden”, sprak Goedhart, en liet het daar bij.

Knotwilgen
De wethouder was al voor Goedharts opmerking op de kritiek uit de PvdA-fractie ingegaan (26:00). Hij gaf aan de gesnoeide bomen te hebben bekeken en vergeleek het kandelaberen van de zilverlinden met het jaarlijkse “terugkappen” van de knotwilgen aan de Maandagse Wetering. En betoogde dat pas gesnoeide linden, net als pas gesnoeide wilgen, niet mooi zijn, maar wel weer mooi worden.

Takbreuk en veiligheid
Knapp bevestigde dat hij had gehandeld op verzoek van twee ondernemers en kwam met een extra argument: veiligheid. Hij verklaarde zich nog even goed te hebben laten voorlichten, en beweerde dat er “takbreuk kon optreden” en dat de verrichte snoeiwerkzaamheden nodig waren uit “veiligheidsoverwegingen”. De wethouder herhaalde dat “we graag terrasjes willen hebben en (…)  dat we daar een prachtig verblijfsgebied hebben”. Hij eindigde met de mededeling dat hij de beslissing [tot snoeien] zelf heeft genomen en dat de bomen niet zijn gekapt, maar “volgens de regelen der kunst gesnoeid”.

Besluitvorming
Regelen der kunst of niet, de gang van zaken rondom de bomen roept vragen op over hoe het proces van besluitvorming verlopen is, en welke opdracht de kandelaberaars van de wethouder hebben meegekregen. Ook zijn er vraagtekens bij de argumenten waar Knapp mee op de proppen komt, en wat hij met het zware snoeien beoogde.

Gegeven motieven
Knapp benadrukt dat de bomen zijn gekandelaberd om overlast door vogels tegen te gaan en om de veiligheid te waarborgen. Maar was vogelpoep doorslaggevend om te gaan snoeien? Dat probleem kan worden ondervangen door bijvoorbeeld parasols. Ook Floor sprak daarover (27:45), en ook in de commissie (7:20). Bovendien poepten de vogels een jaar geleden ook al, en toen is er niet gekandelaberd.

Rapport
Maar vooral Knapps argument dat de veiligheid in het geding was, lijkt problematisch. In het door de gemeente zelf bestelde en april 2014 ontvangen rapport Boomtechnisch onderzoek Noordwijkerhout ‘Witte Kerkje’ (klik hier voor PDF) is informatie ingewonnen over de staat van de linden rondom de kerk. Zes blijken er slecht aan toe, acht worden als onvoldoende tot matig beschouwd en zes als voldoende. Wat opvalt is dat de twee gesnoeide exemplaren bij Arthur tot de betere bomen behoren, en de boom bij Het Wapen als matig is ingedeeld. Over de als matig en voldoende gekwalificeerde bomen wordt op pagina 7 in de eindrapportage van het rapport vermeld: “Deze bomen vertonen geen noemenswaardige afwijkingen in het kader van de veiligheid en vereisen dan ook geen gerichte veiligheidsmaatregelen.” Met andere woorden; die bomen vormen geen risico, en hoefden dus niet te worden gesnoeid om vallende takken of iets dergelijks te voorkomen. Dit was Leon Floor ook opgevallen, hij wond zich in zowel raad (27:55) als commissie (3:40) erover op dat de gesnoeide linden bij Arthur van “voldoende kwaliteit” zijn.

Situatie op het plein
Ook een rondgang op het plein is interessant. Rondom de Witte Kerk staan verscheidene bankjes; twee links bij de ingang van de kerk, een rij banken rechts van de ingang en twee bankjes aan de zuidzijde van de kerk (de Havenstraat).

De bankenrij, en het bankje schuin tegenover boekhandel Wagenaar en ijssalon Likkie, staan onder bomen die in het rapport als slecht zijn bestempeld. Op die bankjes bevinden zich geregeld toeristen, alsook Noordwijkerhouters. Die bomen zijn echter ongemoeid gelaten. Opmerkelijk, aangezien het risico op de door wethouder Knapp gevreesde takbreuk daar het grootst is. In het rapport (pagina 7) staat het als volgt: “Bij deze bomen is sprake van afstervingsverschijnselen. In de huidige situatie brengt dit nog geen veiligheidsrisico met zich mee, maar in de toekomst kan er wel takbreukgevaar ontstaan. (…) Actieve maatregelen zijn op dit moment niet noodzakelijk.”

Waarom zijn de bomen bij Arthur en Het Wapen wel gekandelaberd, en de bomen aan de zuidzijde van de kerk niet? Heeft de eigenaar van ijssalon Likkie nog geen verzoek daartoe ingediend of wegen de veiligheidsbelangen van mensen op die bankjes minder zwaar?

Andere motieven?
Als snoeien van de linden niet noodzakelijk is, en zeker niet van de onder handen genomen exemplaren, en als elders op het plein bij slechtere bomen niet gesnoeid is, spelen dan misschien andere motieven een rol? Hebben de laatste tijd ingrijpende veranderingen plaatsgevonden op het plein? Te denken valt bijvoorbeeld, behalve aan het verdwijnen van de dorpspomp, aan de komst van Hudson Bar & Kitchen aan de dorpsringweg, in het pand van De Bouwmeester. Het restaurant, dat ruim een jaar geleden zijn deuren opende, beschikt over een ruim, op het zuiden gelegen, terras, dat vooral bij mooi weer veel bezoekers trekt. Zou het kunnen dat die bezoekersaantallen bij andere horecaondernemers aan het plein tot scheve gezichten hebben geleid?

Zonlicht
Zonovergoten terrassen trekken bezoekers, en de betrokken bomen stonden de zonnestralen bij het terras van Arthur en het onoverdekte terras van Het Wapen letterlijk in de weg. Parasols helpen wel tegen vogelpoep, maar bieden geen soelaas als je meer zon op je terras wilt: ze houden die juist tegen. Welke optie blijft over om meer zonlicht de genoemde terrassen te laten bereiken? Kandelaberen.

Debatkunst
Als het bevorderen van zonlicht op die terrassen een meer voor de hand liggende reden is voor de snoeioperatie op het plein, heeft wethouder Knapp één aspect van het politieke debat aardig in de vingers: de kunst van het weglaten. Het gaat in de politiek niet alleen om wat je zegt, maar ook om wat je niet zegt. De woorden zonlicht, zon, licht, zonnestralen etc. zijn in raad en commissie in dit verband niet één keer gevallen. Dat kan. Alleen is het in dit geval vrij doorzichtig om dan met “veiligheidsoverwegingen” als argument aan te komen.

Voldongen feit
Maar door de onaangekondigde snoeipartij zijn zowel de gemeenteraad, andere ondernemers op het plein, alsook de Noordwijkerhoutse gemeenschap als geheel, voor een fait accompli geplaatst; terug-kandelaberen behoort immers niet tot de mogelijkheden.

Vragen
Deze situatie in acht nemend, is op politiek vlak een aantal vragen wellicht interessant.
1- Is, voordat wethouder Knapp de opdracht gaf tot kandelaberen van de drie bomen op het plein rondom de Witte Kerk, hierover overleg geweest in het college van B&W? Alsook over de mate waarin de bomen gesnoeid zouden worden?

2- Zo ja, heeft wethouder Knapp tijdens dat overleg zijn argumenten voor het snoeien of kandelaberen met het college gedeeld, waaronder het door hem in de raadsvergadering van 30 april aangevoerde motief van veiligheidsoverwegingen?

3- Deelt de rest van het college de door wethouder Knapp in de raad aangevoerde argumenten om de bomen zo zwaar te snoeien, namelijk overlast door vogelpoep en veiligheidsrisico’s (takbreuk en/of vallende takken), ook al wordt dat laatste gelogenstraft door het aangehaalde onderzoeksrapport en het feit dat kwetsbaardere bomen bij bankjes aan het plein niet zijn gekandelaberd?

4- Is na het kandelaberen van de drie bomen het resultaat in het college geëvalueerd, en is het college tevreden met het resultaat?

5- Is in Noordwijkerhout sprake van coherent en doordacht beleid op het vlak van snoeien en boomverzorging, of spelen commerciële (deel)belangen, particulier initiatief (zoals van de betrokken ondernemers) en/of persoonlijke contacten ook een rol in de besluitvorming?

6- Is het college bij de bankjes bij de slechte bomen op het plein ook beducht voor hinderlijke uitwerpselen van vogels, of belangrijker nog, voor gevaar voor de veiligheid als gevolg van takbreuk?

7- Het college geeft aan, bij monde van wethouder Knapp, bediening van toeristen en recreanten door horecabedrijven aan het plein waardevol te vinden. Gezien het voor de veiligheid onnodige snoeien van de drie bomen op het plein, beseft het college dat met zijn opdracht tot kandelaberen van die bomen wellicht andere motieven gediend zijn dan de door wethouder Knapp aangegeven motieven in de raad, en dat de indruk kan ontstaan dat het college door zijn ingreep de verdeling van toeristen en recreanten over de verschillende horecabedrijven aan het plein beïnvloedt?

8- Vinden de coalitiefracties (VVD, CDA en D66), ervan uitgaande dat zij op de hoogte zijn van de inhoud van het door het college in september 2014 met alle raadsleden en burgerraadsleden gedeelde onderzoeksrapport, het door wethouder Knapp gebruikte argument dat kandelaberen van de drie bomen nodig was in verband met de veiligheid geloofwaardig?

9- Is de gemeenteraad als geheel tevreden over het resultaat van het kandelaberen van de drie linden op het plein?

10- Hoe kijkt de raad er tegenaan dat het college zonder overleg met de raad opdracht heeft gegeven tot kandelaberen van de drie bomen op het plein, en Noordwijkerhoutse burgers en andere ondernemers op het plein daar niet van tevoren over heeft laten informeren, waardoor zij op het plein voor een voldongen feit zijn geplaatst?

Verantwoording door de auteur
De politieke hoofdrolspelers in deze saga zijn voor dit stuk niet benaderd; hier zijn alleen de voor dit artikel relevant geachte bijdragen uit commissie- en raadsvergaderingen weergegeven. Voor een volledig beeld kunt u de items in de vergaderingen terugkijken via de webcast, en bijvoorbeeld het rapport doornemen of de situatie op het plein bekijken.

Overwogen is de twee horecaondernemingen waar het om gaat de mogelijkheid te bieden in dit stuk hun zegje te laten doen, maar daar is vanwege een praktisch punt, de afwezigheid van de eigenaren van één van de bedrijven, vanaf gezien. De andere onderneming is toen niet meer benaderd.

Naast het lot van de bomen richt dit stuk zich vooral op het politieke besluitvormingsproces. Het wil geen oordeel vellen over Arthur of Het Wapen van Noordwijkerhout. Het is voorstelbaar dat betrokkenen het niet waarderen dat in dit artikel óver hen gesproken wordt in plaats van mét hen, of het onwenselijk vinden dat überhaupt aandacht aan het onderwerp wordt besteed. Hopelijk overtuigen opzet en analyses van dit stuk dat de kwestie wel aandacht verdient. Uiteraard bestaat voor hen, net als voor genoemde politici, de mogelijkheid op Blik op Noordwijkerhout hun kant van de zaak te belichten.

Niets is..
Tot slot, misschien vinden college- en/of raadsleden bovenstaande vragen belangrijk genoeg om in een vergadering van raad of commissie te bespreken. Het lijkt er immers op dat bij eerdere behandelingen van het onderwerp de kern van de zaak niet helemaal geraakt is.

Zo ja, zal daar geen bezwaar tegen worden gemaakt. De eerstvolgende gelegenheid is de gemeenteraadsvergadering van donderdag 4 juni in de raadszaal van het gemeentehuis, aanvang 20.00 uur.

Jean-Pierre Weijters